Αυρήλιος Ηρακλιανός

Αυρήλιος Ηρακλιανός
Γενικές πληροφορίες
Θάνατος	268;
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αξιωματικός
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Έπαρχος του Πραιτωρίου
	δεδομένα

Ο Μάρκος (;) Αυρήλιος Ηρακλιανός, λατιν.: Marcus Aurelius Heraclianus (απεβ. 268) ήταν Ρωμαίος στρατιώτης, που ανήλθε στον βαθμό του πραιτωριανού επάρχου στο τελευταίο μέρος της βασιλείας τού Αυτοκράτορα Γαλλιηνού. Ήταν μέλος της ομάδας των ανώτερων διοικητών του αυτοκρατορικού στρατού πεδίου, που σχεδίασε και επέτυχε τη δολοφονία του Αυτοκράτορα Γαλλιηνού. Η μετέπειτα μοίρα του είναι αβέβαιη. Η μόνη αρχαία αναφορά τον κάνει να αυτοκτονεί, αλλά οι συνθήκες είναι ασαφείς.

Βιογραφία

Προέλευση

Το praenomen τού Ηρακλιανού (Μάρκος;) δεν αναφέρεται πουθενά στις πηγές. Δεν ήταν ασυνήθιστο στα μέσα του 3ου αι. να μην δίνεται στα αγόρια. Το nomen του («Αυρήλιος») ήταν αυτό που υιοθετούνταν συνήθως από οικογένειες, που τα μέλη τους γίνοντο δεκτά ως ρωμαίοι υπήκοοι από τον Καρακάλλα, σύμφωνα με τις διατάξεις τού νόμου αυτού τού Αυτοκράτορα γνωστού ως Constitutio Antoniniana. Αυτό τέθηκε σε ισχύ το 213 μ.Χ., δηλαδή πιθανώς την εποχή γύρω από την οποία γεννήθηκε ο Ηράκλειος.

Ο τόπος γέννησής του ήταν μάλλον η Θράκη στα ανατολικά Βαλκάνια. Αυτή η υπόθεση υποδηλώνεται από μία επιγραφή, αφιερωμένη στον Ηρακλιανό από έναν συνάδελφό του στρατιωτικό, τον Τραϊανό Μουκιανό (πιθανώς πελάτη της οικογένειας του Ηρακλιανού), που ανακαλύφθηκε στη θέση της πατρίδας του Μουκιανού, Augusta Traiana σε εκείνη την επαρχία, τώρα Στάρα Ζαγόρα στη Βουλγαρία. ^[1] Ένα δεύτερο μνημείο που βρέθηκε στη Στάρα Ζαγόρα, επίσης από τον Τραϊανό Μουκιανό, αφιερωμένο στον αδελφό τού Ηρακλιανού, Μάρκο Αυρήλιο Απολλινάριο, ^[2] ^[3] που ήταν ένας -από την τάξη των ιππέων- κυβερνήτης της Θράκης, ενισχύει την ιδέα, ότι ο Ηράκλειος είχε ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς στην περιοχή και ήταν πιθανότατα πολίτης της Αugusta Traiana.

Η μετέπειτα συσχέτιση του Ηρακλείου με τον Κλαύδιο Γotuik;o και τον Αυρηλιανό στη δολοφονία του Γαλλιηνού -βλέπε παρακάτω- υποδηλώνει επίσης, ότι είχε σχέσεις με τις ιλλυρικές φυλές που κυριαρχούσαν στα στελέχη των αξιωματικών των βαλκανικών φρουρών τον 3ο αι. μ.Χ.

Σταδιοδρομία

Ο Ηρακλιανός έγινε γνωστός κατά τη διάρκεια της ταραγμένης βασιλείας του Αυτοκράτορα Γαλλιηνού, που έγινε Έπαρχος του Πραιτωρίου ^[4]: ένα αξίωμα τού κράτους που συνδύαζε τη διοίκηση της πραιτωριανής φρουράς του Αυτοκράτορα και το κύριο υπουργείο. ^[5] Ο Ηρακλιανός πιθανότατα έγινε Έπαρχος του Πραιτωρίου το 267, μετά τον διορισμό του Λεύκιου Πετρόνιου Ταύρου Βολουσιανού, του πρώην πραιτωριανού επάρχου, ως επάρχου του άστεως -δηλ. Αυτοκρατορικού κυβερνήτη της Ρώμης- εκείνη τη χρονιά.

Ο Ηρακλιανός ήταν επομένως πιθανό να ήταν ένας εξαιρετικά ικανός στρατιώτης, που είτε γεννήθηκε στην Ιλλυρική στρατιωτική ελίτ, είτε κέρδισε μία θέση στις τάξεις τους με το ταλέντο του στους πολλούς πολέμους του Γαλλιηνού εναντίον βαρβάρων εισβολέων και επίδοξων σφετεριστών. ^[6]

Το Βίος Γαλλιηνού (Vita Gallieni) ^[7] ισχυρίζεται επίσης, ότι ήταν ο ηγέτης (dux) μίας δύναμης, που εστάλη από τον Γαλλιηνό στην Ανατολή για να επαναβεβαιώσει την αυτοκρατορική εξουσία στην περιοχή, μετά το τέλος (δολοφονία;) του Oδαίναθου της Παλμύρας το 267, αλλά ηττήθηκε και ο στρατός του καταστράφηκε, πιθανώς από τη σύζυγο εκείνου Ζηνοβία. Αυτή είναι η μόνη αρχαία αναφορά σε μία τέτοια προσπάθεια, που έγινε κατά τη βασιλεία του Γαλλιηνού και πρέπει να ισχύει η συνήθης επιφύλαξη (caveat) σχετικά με την αξιοπιστία της Ιστορίας των Αυγούστων (Historia Augusta) ως ιστορικής καταγραφής. ^[8]</br>

Ο Aλφόλντι προτείνει, ότι ο Γαλλιηνός μπορεί να προσπάθησε να διεκδικήσει την εξουσία του στην Ασία, αν όχι στη Συρία και τη Μεσοποταμία μετά τον τέλος τού Οδαίναθου (έναντι της Παλμύρας και όχι της Περσίας), αλλά η προσπάθεια αναιρέθηκε από τις βαρβαρικές εισβολές στα ανατολικά Βαλκάνια το τελευταίο έτος της βασιλείας του. ^[9] Ωστόσο, ο Aλφόλντι δεν πιστεύει, ότι η Ρώμη και η Παλμύρα συμμετείχαν πραγματικά σε εχθροπραξίες, όπως προτείνει η Ιστορία των Αυγούστων. Ο Μπρέυ τείνει να απορρίψει κάθε έννοια εκστρατείας το 267-8. ^[10]

Αυτό είναι και το συμπέρασμα του Ντέιβιντ Πότερ. Ωστόσο, ο καθηγ. Ντ. Πότερ κάνει την ενδιαφέρουσα πρόταση, ότι ο Ηρακλιανός θα μπορούσε να έκανε μία εκστρατεία στην Ανατολή, για να επαναβεβαιώσει τη ρωμαϊκή εξουσία στις ασιατικές επαρχίες όχι το 267 -όταν ήταν σχεδόν βέβαιο ότι συμμετείχε στον γοτθικό πόλεμο- αλλά κατόπιν εντολής τού δολοφόνου και διαδόχου του Γαλλιηνού, Αυτοκράτορα Κλαύδιου Γοτθικού, το 270. ^[11] Αυτή η προσπάθεια μπορεί είτε να είχε γίνει ως απάντηση στην επίθεση της Ζηνοβίας της Παλμύρας στην Αραβία και την Αίγυπτο εκείνο το έτος ^[12], είτε να ήταν η αιτία αυτής της επιθετικότητας.

Παρακμή

Είτε στάλθηκε στην Ανατολή, είτε όχι το 267, είναι πιθανό ο Ηράκλειος να επέστρεψε εγκαίρως στην Ευρώπη, για να λάβει μέρος στην εκστρατεία του Γαλλιηνού κατά των Γότθων και των Ερούλων στα Βαλκάνια το 267-8. Οι αρχαίες πηγές συμφωνούν γενικά, ότι ήταν μαζί με τον Γαλλιηνό, όταν ο Αυτοκράτορας επέλεξε να εγκαταλείψει τις επιχειρήσεις εναντίον αυτών των εισβολέων και να σπεύσει στην Ιταλία όπου ο Αυρέολος ξεκίνησε την εξέγερσή του για λογαριασμό του «αυτοκράτορα της Γαλατίας», Πόστουμου, στο Mεδιόλανον και ήταν επίσης μέλος του η τριάδα των ανώτερων αξιωματικών, που προκάλεσαν τη δολοφονία του Γαλλιηνού.

Οι αιτίες της δολοφονικής δυσαρέσκειας του Ηρακλιανού και των συναδέλφων του με τον Γαλλιηνό είναι άγνωστες. Για μία συζήτηση των πιθανών ζητημάτων τους με τον Αυτοκράτορά τους, βλέπε Μπρέυ. ^[13] Όποια και αν ήταν τα κίνητρα του Ηρακλιανού, δεν φαίνεται να ωφελήθηκε από την προδοσία του. Το τέλς του από αυτοκτονία μπορεί να ακολούθησε αμέσως μετά. ^[14] Εάν η θέση του Ντ. Πότερ- βλέπε παραπάνω- είναι σωστή και όντως έζησε για να υπηρετήσει υπό τον Κλαύδιο Β΄, μία θεαματική αποτυχία στην Ασία θα μπορεί να εξηγήσει, γιατί επέλεξε να αυτοκτονήσει. Ωστόσο, είναι απίθανο να αποκαλυφθούν ποτέ οι συνθήκες τού θανάτου του.

Σημειώσεις

↑ G. Mihailov, Inscriptiones Graecae in Bulgaria Repertae 3.2.1568 (Heraclianus)
↑ G. Mihailov, op.cit3.2.1569 (Apollinarius)
↑ Christol, Michel (1977). «Une Carrière équestre sous la règne de l'empereur Gallien». Latomus 35: 866–874. .
↑ Both Zonaras and Zosimus give him this title. It is omitted in the Vita Gallieni in the Augustan History. See Zosimus i. 40; Zonaras xxii. 25; and Vita Gallieni 14. The Greek version of the title appears in Mucianus's inscription.
↑ Howe (cf) suggests that in the troubled reign of Gallienus the military aspects of this office came to the fore, a conclusion indicated by the fact that those known to have been appointed to it were career soldiers rather than jurists or statesmen as in the late second century (Howe, Laurence Lee (1942). The Pretorian Prefect from Commodus to Diocletian (AD 180-305). Chicago, Illinois: University of Chicago Press Press. )
↑ John of Antioch states that Heraclianus was Master of the Dalmatian Horse at the time of Gallienus's assassination. The other sources are to be preferred regarding his status then, but he might well have held this post earlier in his career.
↑ See Vita Gallieni 13.4
↑ The Vita Gallieni says that he was sent to deal with the Persians rather than Palmyra, but by SHA standards this is only a mild confusion
↑ Alföldi, A. (1965). The Crisis of the Empire. The Cambridge Ancient History XII, Ch. VI, p. 177: Cambridge University Press.
↑ Bray, John (1997). Gallienus - A Study in Reformist and Sexual Politics. Adelaide: Wakefield Press.
↑ In "The Roman Empire at Bay" - see Sources below - Potter makes this suggestion as a tentative thesis. However,in his later work "The Transformation of the Empire: 235-337 CE" he seems to regard the possible intervention under Claudius II as an established fact.
↑ See Alföldi, Op.Cit.
↑ Bray, Op. Cit., Chapter XXI.
↑ Zonaras 12, 25

Πηγές

Ο Ηράκλειος εμφανίζεται στην Historia Augusta ( Vita Gallieni ), τον Ζωναρά και τον Ζώσιμο, αλλά είναι αδύνατο να αναπτυχθεί οποιαδήποτε βιώσιμη αφήγηση της ζωής του από τις αρχαίες πηγές.

Οι αναφορές παρατίθενται χρήσιμα από τον LL Howe στο βιβλίο του για τον Πραιτοριανό Έπαρχο του 3ου αιώνα:

Howe, Laurence Lee (1942). The Pretorian Prefect from Commodus to Diocletian (AD 180-305). Chicago, Illinois: University of Chicago Press Press.

Η καλύτερη πρόσφατη περίληψη των διαθέσιμων πληροφοριών για τον Ηράκλειο βρίσκεται στη βιογραφία του Γαλλιηνού του John Bray:

Bray, John (1997). Gallienus - A study in Reformist and Sexual Politics. Adelaide: Wakefield Press.

Δείτε επίσης:

David S. Potter, The Roman Empire at Bay, Routledge, London & New York, 2004 and The Transformation of the Empire: 236-337 CE, Part II, 8 p 164 of A Companion to the Roman Empire . Εκδ. DS Potter, Blackwell Publishing Ltd. 2006.

[1] G. Mihailov, Inscriptiones Graecae in Bulgaria Repertae 3.2.1568 (Heraclianus)

[2] G. Mihailov, op.cit3.2.1569 (Apollinarius)

[3] Christol, Michel (1977). «Une Carrière équestre sous la règne de l'empereur Gallien». Latomus 35: 866–874. .

[4] Both Zonaras and Zosimus give him this title. It is omitted in the Vita Gallieni in the Augustan History. See Zosimus i. 40; Zonaras xxii. 25; and Vita Gallieni 14. The Greek version of the title appears in Mucianus's inscription.

[5] Howe (cf) suggests that in the troubled reign of Gallienus the military aspects of this office came to the fore, a conclusion indicated by the fact that those known to have been appointed to it were career soldiers rather than jurists or statesmen as in the late second century (Howe, Laurence Lee (1942). The Pretorian Prefect from Commodus to Diocletian (AD 180-305). Chicago, Illinois: University of Chicago Press Press. )

[6] John of Antioch states that Heraclianus was Master of the Dalmatian Horse at the time of Gallienus's assassination. The other sources are to be preferred regarding his status then, but he might well have held this post earlier in his career.

[7] See Vita Gallieni 13.4

[8] The Vita Gallieni says that he was sent to deal with the Persians rather than Palmyra, but by SHA standards this is only a mild confusion

[9] Alföldi, A. (1965). The Crisis of the Empire. The Cambridge Ancient History XII, Ch. VI, p. 177: Cambridge University Press.

[10] Bray, John (1997). Gallienus - A Study in Reformist and Sexual Politics. Adelaide: Wakefield Press.

[11] In "The Roman Empire at Bay" - see Sources below - Potter makes this suggestion as a tentative thesis. However,in his later work "The Transformation of the Empire: 235-337 CE" he seems to regard the possible intervention under Claudius II as an established fact.

[12] See Alföldi, Op.Cit.

[13] Bray, Op. Cit., Chapter XXI.

[14] Zonaras 12, 25

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]